Tarihin en kanlı savaşlarından biri olan Çanakkale Savaşları'nda destan yazan kahraman Mehmetçiğin anısına inşa edilen Şehitler Abidesi'nin yapımına destek olmak amacıyla 1953 Yılında Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Vefaspor'un katılımıyla düzenlenen özel turnuvada Şehitler Abidesi Kupası'nı Fenerbahçe kulübünün kazanmıştı. 70 yıl aranın ardından sonra kupa sergilenmek üzere Çanakkale'ye getirildi.
Çanakkale Savaşları'nda benzeri olmayan bir kahramanlık gösteren Mehmetçiğin anısına yapılan Çanakkale Şehitler Abidesi inşaatına destek olmak için 1953 yılında Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Vefaspor'un katılımıyla düzenlenen özel turnuva düzenlendi. Fenerbahçe kulübünün kazandığı ‘Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası' 70 yıl aranın ardından sergilenmek üzere Çanakkale'ye getirildi. Kupa 4 ay boyunca Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'nde görücüye çıkacak.
Kupanın Çanakkale’ye getirilmesi hakkında açıklamalarda bulunan Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, “2023 yılındayız ve Cumhuriyetimizin 100. yılını kutluyoruz. Cumhuriyetin kuruluş ruhu ve Kurtuluş savaşının ruhunun Çanakkale’de ortaya çıktığını çok iyi biliyoruz. Çanakkale’de çok büyük bir fedakarlık sonucunda önce Kurtuluş savaşımızı yaptık ve Cumhuriyetimizi ilan ettik. Çanakkale bu milletin ortak paydası, değeridir. Bu millet Çanakkale’de kutsal değeri olan vatanını, bayrağını savunmuş ve çok büyük bir zafer kazanmıştır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Çanakkale’de tarih sahnesine çıkmış ve Kurtuluş Savaşımızın Başkomutanlığını yaptıktan sonra da Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Cumhuriyetimizi ilan ettik. Çanakkale Zaferinden sonra bu millet çok büyük bir mücadeleye başlamıştır. Bunun sonucunda bir muasır medeniyet savaşı başlamıştır. Çanakkale Savaşlarından hemen sonra belki o görkemli anıtlarımıza kavuşamamıştık ama, o büyük zafer bizi her zaman motive etmiştir. Bir çok insanın hayali de Çanakkale şehitliklerinde, Çanakkale muharebelerinin yaşandığı sahada bir anıta kavuşma isteği ortaya çıkmıştır. Fakat o dönemin şartlarında bu o kadar kolay olmamıştır. 1944’lü yıllarda ortaya çıkan bu ihtiyaç, daha sonra yapılan bir yarışma ile şehitler abidesi yapılma projesi ortaya çıkınca, zamanın imkansızlıkları nedeni ile hemen başlanamamıştır. 1952 yılında Çanakkale Şehitlerimizin bulunduğu şu andaki yere bir anıt yapılması fikri ortaya çıkıp başlanınca, millet el ele, gönül gönüle vermiş ve bu abideyi hep birlikte yapmaya karar vermiştir. O zamanın şartlarında kadınlarımız el işlerini satmışlar ve gelir olarak bu abidenin yapımına bağışlamışlar. Taksicilerimiz bir günlük hasılatlarını Çanakkale Abidesi için bağışlamış. Diğer illerden de vatandaşlar karınca kararınca bu abidenin yapımı için katkı yapmışlar ve millet duruma el koymuştu. En sonunda da Galatasaray, Beşiktaş ve Fenerbahçe Kulüplerinin oluşturduğu 4’lü turnuva icra edilmiş ve buradan elde edilen gelirler de Çanakkale Abidesinin yapımı için bağışlanmıştı. O dönemdeki turnuvanın galibi, kazananı da Fenerbahçe olmuştu. Biz Tarihi Alan Başkanlığı olarak bu tarihi hikayeyi öğrendiğimizde heyecanlandık ve böyle ulvi bir amaç için ortaya çıkmış turnuvanın sonunda verilen kupanın da bir Çanakkale Şehitler Abidesi görünümü yönünde olması bu heyecanımızı daha da arttırdı. Hemen Çalışmaya başladık ve Çanakkale Spor Kulübü ile temas kurduk. Onların da bizim bu talebimize içtenlikle cevap vermeleri ile birlikte o dönem ki kupa şu anda Çanakkale’de, ait olduğu yerde. Bu vesile ile kupamız, Çanakkale’yi ziyarete gelen herkes için açık hale geldi. Ali Koç Başkanımızın şahsında tüm Fenerbahçe camiasına teşekkür ediyoruz. Çanakkale Her zaman olduğu gibi Çanakkale ortak paydamız olmaya devam edecek. Çanakkale Ruhunu her zaman kalbimizde hissedeceğiz. O dönemin turnuvasında var olan Galatasaray camiasına, Beşiktaş camiasına, Fenerbahçe Camiasına teşekkür ediyoruz. Belki yine Çanakkale’de 18 Mart Haftasında o güzide takımlarımız bir turnuva yapar. Bizde burada bir kupa verme imkanına sahip oluruz. Buradanda böyle bir hayalimizi ortaya koymuş olalım” diye konuştu.
ÇANAKKALE ABİDESİ KUPASI
ÇANAKKALE ŞEHİTLER ABİDESİ’NİN YAPIM SÜRECİ
Millî Savunma Bakanlığı 1944 yılında Çanakkale Şehitleri anısına abide yapılması için bir proje müsabakası tertip etmiştir. Yarışma sonucunda Doğan Erginbaş ve İsmail Utkular tarafından çizilen proje birinci seçilmiştir.
Dönemin mali imkansızlıkları nedeniyle abidenin yapımına başlanamamış olup, ancak 1952 yılında inşa edilmesi için karar alınabilmiştir. İnşaat için gerekli olan para yardım kampanyası ile halktan toplanacaktı. Ordu birliklerindeki askerler, memurlar, işçiler, üniversite öğrencileri, sanatçılar ve ticaret erbabı açılan yardım kampanyasına destek oldular.
ÇANAKKALE ŞEHİTLER ABİDESİ KUPASI
Yardım kampanyası kapsamında Çanakkale’deki tüm şehitlerimizi anmak için inşa edilecek olan Şehitler Abidesi için Birinci Ordu temsil bürosu vasıtasıyla Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş ve Vefa Kulüplerine de müracaat edilmiştir. 17 Şubat 1953’te Fenerbahçe’den Umumî Katip Rüştü Dağlaroğlu, Galatasaray’dan Umumî Katip Alp Kunt, Beşiktaş’tan Umumî Kaptan Sadri Usuğlu, Vefa’dan Umumî Kaptan Remzi Tatari ve federasyon temsilcileri Orduevi’nde toplanmışlardır. Bu toplantıda Şehitler Abidesi’nin tamamlanmasına destek olmak için yapılacak turnuvanın usulleri belirlenmiştir. Buna göre;
- Karşılaşmalar bir devreli lig usulü yapılacak,
- Her kulüp ancak 1 lisanssız futbolcu oynatabilecek,
- Kaleci hariç 2 oyuncu değiştirilebilecek,
- Gol averajı usulü tatbik edilmeyecek,
- Şampiyon çıkacak olan takıma ödül olarak, “Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası” verilecekti.
Maçlar 22 Mart 1953’te başlamış ve oldukça büyük ilgi görmüştür. Maçlardan gelen gelirle abideye 100.000, katılan dört kulübe ise 40’ar bin lira gelir sağlanmıştır. Yapılan maçlar sonrası son maça Fenerbahçe ve Beşiktaş kalmıştır. Fenerbahçe; “Süleyman, Nedim, Müzdat, M. Ali, Basri, Akgün, Fikret, Fahir, Feridun, Burhan Niyazi” kadrosuyla çıkarken; Beşiktaş; “Bülent, Vedii, Faruk, Eşref, Ali İhsan, Nusret, Metin, Halil, Kâmil, Şevket ve Coşkun” ile çıkmıştır. Fenerbahçe Beşiktaş’ı 3-0 yenmiş ve kupayı kazanmıştır. Doktor Tarık Özerengin idaresindeki maçın gollerini Niyazi, Feridun ve Burhan atmış ve bilhassa Fenerbahçe’nin 78. Dakikadaki 3’ncü golünden sonra çıkardığı güzel oyun hayranlıkla seyredilmiştir. 21.510 seyirci ile oynanan maçta 42.032 lira hasılat elde edilmiştir.
Maçtan sonra maddi değeri 5000 lira olan 25 kilo ağırlığındaki kıymetli Abide Kupası; Ordu Müfettişi İsmail Hakkı Tunaboylu tarafından Fenerbahçe takımına sürekli tezahürat eşliğinde verilmiştir. Fenerbahçe, Mithatpaşa Stadı’nda bu kupayla şeref turu yapmıştır.
Tuğba Kulasoy