Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi, Çanakkale Savaşları'na ait birçok özel belge, arşiv ve koleksiyon kitapları içeriyor. Dikkat çeken belgeler arasında yer alan emir, 19'uncu Fırka Kumandanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından 6 Haziran 1915 tarihinde 57'nci Alay'a yazıldı. Emir, uzmanlar tarafından deşifre edilerek araştırmacıların incelemesine sunuldu. Deşifre edilen emirde, Atatürk'ün düşman askerlerince işgal edilen 57'nci Alay'a ait siperlerin tekrar geri alınması için gerekirse askerlere ölme emri verdiği bölüm dikkat çekiyor.
Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi, tarihi belgeleri gün yüzüne çıkarma konusundaki çalışmalarına devam ediyor ve bu belgeler aracılığıyla geçmişin izlerini günümüze taşıyor.
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Çanakkale Savaşları'nda büyük fedakarlıkların görüldüğünü, Türk askerinin ölmeyi göze alarak savaştığını söyledi.
Çanakkale Savaşları'nın en yoğun çatışmaların yaşandığı cephelerden birisinin Arıburnu Cephesi olduğunu ifade eden Alan Başkanı Kaşdemir, “Mustafa Kemal o dönemde 19'uncu Fırka kumandanlığını yapmıştır. Çok da başarılı bir sevk ve idare yaparak Mehmetçiğe öncülük etmiş, kumanda etmiş ve büyük bir zafer kazanılmasına vesile olmuştur. İşte 19'uncu Fırka Kumandanı Mustafa Kemal Atatürk'ün Çanakkale'yi 'geçilmez' yapan, Çanakkale'yi zaferle sonuçlandıran o emirlerinden bir tanesi Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'nde bulunmakta ve sergilenmekte, bütün araştırmacılara da açık hale gelmiş durumda. Mustafa Kemal Atatürk, Çanakkale Cephesi'nin kaybedilmesi halinde, Çanakkale'nin geçilmesi halinde ne kadar büyük bir felaket yaşayacağımızı, Çanakkale'nin ne kadar önemli bir yer olduğunu gayet iyi idrak etmiş, büyük bir kumandandır. Bu nedenle Çanakkale'nin ölüm pahasına olsa da geçilmemesi gerektiğini çok iyi biliyordu ve askerlerini bu şekilde motive ediyordu. Özellikle siper savaşlarının çok yoğun yaşandığı, büyük mücadelelere sahne olmuş Arıburnu Cephesi'nde Mustafa Kemal Atatürk'ün 19'uncu Fırkası'nın alayları içerisinde yer alan 57'nci Alay ve onunla birlikte aynı mevzide muharebe eden 27'nci Alay vardı. Bu iki alay özellikle çok büyük bir harbe girmişti ve Çanakkale'ye 'geçilmez' yapan çok önemli alaylardandır" dedi.
Atatürk’ün askerlerini gece-gündüz hep teyakkuzda tutan ve önderlik eden, canını hiçe sayan ve birçok defa da ölüm tehlikesi atlatmış korkusuz, cesur bir büyük komutan olduğunu belirten Alan Başkanı Kaşdemir, "Çanakkale'yi 'geçilmez' yapmak için yeri gelmiş çok sert emirler de vermiştir. O emirlerinden bir tanesini de 57'nci Alay'a hitaben de buradan hiçbir suretle hiçbir şekilde ayrılmamak gerektiğini, siperlerin katiyen terk edilmeyeceğini emretmiştir. Düşmana çok yakın olan Arıburnu'nda savunulan bu siperlerin terk edilmesi halinde terk eden askere subaya bile ölüm emrini vermiştir. Bunun anlamı çok açıktır. Burada öleceğiz, can vereceğiz, şehit olacağız ama bu siperleri terk etmeyeceğiz. Çanakkale'yi geçilmez yapacağız. O yüzden Çanakkale geçilmemiştir, geçilememiştir" şeklinde konuştu.
Atatürk'ün 57'nci Alay'a gitmeden önce yazdığı emirde ise şu ifadeler yer alıyor:
“Düşman 57'nci Alay'ın sağ tarafındaki siperleri işgal etmiştir. Adı geçen alaya gerekirse tamamen ölerek siperlerin geri alınmasını emrettim. Size de ihtiyat taburunuzu sol tarafınıza yanaştırarak iştirak ettiriniz. Ben 57'nci Alay'ın yanına gidiyorum. Benimle oraya ulaşmama kadar telefonla irtibatta bulunuz."
Tuğba Kulasoy
